(17-12-2017) In 1937 verscheen bij Querido Verlag in Amsterdam, de beroemde uitgeverij van Duitse emigranten-literatuur, een boek waarvan de faam zijn auteur een leven lang zou achtervolgen - als een monument voor de goedgelovigheid of zelfs kwade trouw waarmee in principe democratisch gezinde intellectuelen waardering kunnen opbrengen voor dictators of dictaturen. Het schijnt dat de... Lees verder →
(29-10-2017) Vraag aan Radio Jerevan: Wanneer wordt het beter? Antwoord van Radio Jerevan: Beter is het al geweest. Dit oude Sovjet-grapje speelde me door het hoofd bij de lezing van het nieuwe boek van de Russisch-Amerikaanse journalist Masha Gessen: The future is history. Het is haar beste tot nu toe, na een reeks aardige boeken over o.a.... Lees verder →
(4-6-2017) Rusland heeft een bijzondere verhouding tot het verschijnsel oorlog: oorlog lijkt een essentieel onderdeel van de Russische staat en cultuur en zonder oorlog is er eigenlijk geen sprake van Rusland. Vandaar dan ook dat de belangrijkste feestdag in het Rusland van Poetin de ‘dag van de overwinning’ 9 mei is. Deze dag werd in de... Lees verder →
(2-4-2017) Het was een misverstand, denkt Tzvetan Todorov. De veel bezongen congruentie van de Russische revolutie en de revolutie in de Russische kunst aan het begin van de XXste eeuw, waaraan tot op heden zoveel mooie tentoonstellingen worden gewijd (op dit moment bijvoorbeeld in de Royal Gallery of Arts in Londen) is een vrome leugen.... Lees verder →
(26-3-2017) Er is iets merkwaardigs met de kleurenfoto’s die de Amerikaanse diplomaat Martin Manhoff in de jaren vijftig maakte in de Sovjet-Unie: Moskou en de andere plekken die hij laat zien, ademen dezelfde sfeer als in de jaren tachtig, toen ik er rondliep. Er was in dertig jaar duidelijk weinig veranderd in het vaderland van... Lees verder →
(10-7-2016) Toen in 2005 in Nederland de nieuwe Europese grondwet aan een referendum werd onderworpen, was de Nederlandse regering nogal verlegen om argumenten vóór. Ik herinner me een meeting waarbij de staatssecretaris voor Europese Zaken, Atzo Nicolaï, met begeestering sprak over het vele goede werk dat Europa verrichtte op het gebied van controle op de... Lees verder →
(3-7-2016) Je zou er bijna nostalgisch van worden: de jaren tachtig in de Sovjet-Unie, toen veel nog mogelijk leek. De ontwikkeling van de USSR tot een socialistische wereldmacht waar niet langer repressie, maar vrijheid de norm zou zijn, bijvoorbeeld. Nu, dertig jaar later, lijkt dat een rondweg utopische gedachte. Maar in de jaren tachtig, toen... Lees verder →
Het kenmerk van een écht-mooie vrouw is, volgens Verlaine, dat zij niet elke dag helemaal dezelfde is, en niet helemaal een ander. Volgens dit criterium is Nadjezjda Tolokonnikova, van Pussy Riot, een prachtige vrouw. En daarom niet alleen: zij is ook een authentieke heldin, die voortgaat met protesten en provocaties tegen de dictatuur van Vladimir Poetin... Lees verder →
Normaal gesproken lijkt hun belangstelling toch vooral uit te gaan naar dure restaurants en meisjes met te korte rokjes en te lange benen. Maar in januari 2014 kregen de hogere kaders van de regeringspartij Verenigd Rusland , en de gewestelijke gouverneurs opeens een onverwacht cadeautje van hun hoogste baas, president Vladimir Poetin: een stapeltje vroeg-twintigste... Lees verder →
In de verwachting dat hij elk moment een klop op de deur kon verwachten, stond Dmitri Sjostakovitsj elke nacht met een koffer klaar bij de liftdeur naast zijn flat. Hij wilde zijn vrouw het trauma besparen, mee te maken hoe haar man ‘s nachts van bed gelicht werd door de politieke politie NKVD besparen. Niets... Lees verder →
We'll always have Paris 