De kaart gaf de straten aan weerszijden van de rivier de Seine weer, met de voornaamste monumenten als kleine tekeningen rechtopstaand in het stratenplan geplaatst. Ik was acht, het was eind jaren vijftig en voor het eerst van mijn leven werd ik door mijn ouders meegenomen naar Parijs - naar hun mening, en tot op... Lees verder →
‘Mooi zijn is geen zonde’
Op een dag in maart 1950 stond ten huize van de toen 74-jarige Cléo de Mérode, ballerina in ruste met een praktijk aan huis waar meisjes dansen konden leren, de radio aan. Er was een interessante uitzending, gewijd aan een zojuist verschenen, geruchtmakend boek van een jonge filosofe, Simone de Beauvoir, 'Le deuxième sexe'. Onderwerp... Lees verder →
Flora Tristan joeg de welvoeglijkheid een blos op de wangen
Merkwaardig: de strijd voor de gelijkberechtiging van de vrouw wordt al meer dan tweehonderd jaar in Europa steeds opnieuw uitgevochten. Van de drie hoofddoelen die Flora Tristan (1803-1844) zichzelf gesteld had in het leven - de andere waren de gelijkberechtiging van de arbeidersklasse en de afschaffing van de slavernij - is die van de gelijkberechtiging... Lees verder →
De winter van de literatuur
Vreemd, maar sinds een tijdje kan ik me beter voorstellen hoe het zou zijn, wanneer tolerantie, gematigdheid en beschaving in Nederland opeens plaats zouden maken voor een regime van geweld, haat en dreiging jegens andersdenkenden. 'Februar 33' van de Duitse litterair journalist Uwe Wittstock beschrijft zo'n situatie, die ontstaat wanneer de Rijkspresident Hindenburg Adolf Hitler,... Lees verder →
De wonderlijke lotgevallen van ‘l’Origine du monde’
Dit is de tekst van een lezing op 7-11-2021 in Mediamatic, Amsterdam, in het kader van BEFtival. Ontmoet Constance Quéniaux. Zij is geboren op 9 juli 1832 in Saint Quentin in Noord-Frankrijk en overleden op 7 april 1908. Ze was van eenvoudige afkomst, en buiten de echt geboren, maar ze heeft het ver gebracht in... Lees verder →
Vreemdeling no. 74.664, een zekere Pablo Ruiz Picasso
Pablo Picasso werd in 1881 in Malaga als Spanjaard geboren en overleed in 1973 in Frankrijk, nog steeds als Spanjaard. Dat was twee jaar voor de dood van Franco en Picasso had zijn belofte gestand gedaan om Spanje niet meer te bezoeken zo lang deze overwinnaar in de Spaanse burgeroorlog (1936-1939) aan de macht zou... Lees verder →
Ideeën veranderen, en boeken helpen daarbij. Maar hoe?
Hoe ideeën zich van de beschaafde wereld meester maken en in sommige gevallen de status van consensus genieten, blijft een raadselachtige zaak. Neem nu het 'Neo-Liberalisme' waarover in menig krantenartikel dezer dagen de doodsklok geluid wordt. De staat is helemaal terug, heet het dan, nu gebleken is dat je de bestrijding van een wereldwijde pandemie,... Lees verder →
Hoe Lola de koning zijn kroon kostte
Dat lijkt een vrouw naar mijn hart: nooit de deur uit zonder een dolk onder haar kleren. Want Eliza Gilbert (1821-1861), beter bekend als Lola Montez, was niet voor de poes. Wie haar tegenwerkte of dwars zat, kon op z'n minst op een oorvijg rekenen, of een met het manipuleren van dolk of pistool kracht... Lees verder →
Berlijn – Nieuw Jeruzalem of Hoer van Babylon
De wereldstad Berlijn bestaat deze maand honderd jaar. Voor die tijd bestond er ook al een Berlijn natuurlijk, de hoofdstad van Pruissen die na 1871 tevens hoofdstad van het Keizerrijk was geworden. Maar het Berlijn dat we tegenwoordig kennen is een uit de Duitse deling in 1989 herrezen stad: 'Gross Berlin'. Dat is een schepping... Lees verder →
Galm en rook van de vorige jaren ’20
Het schilderij 'Tiller Girls' uit 1925, van de Bauhaus-kunstenaar Xanti Schawinsky (1904-1979), laat zich pas verstaan als je weet wat de Tiller Girls waren: een in heel de wereld beroemde dansgroep, waarin enkele tientallen danseressen tegelijk synchrone bewegingen uitvoerden. Schawinsky probeert de massaliteit van hun optreden hier tot een soort technische essentie te reduceren. En... Lees verder →