Het leven van een schrijver is geen vetpot en dus kon Pierre-Louis Manuel (1751-1793) in 1786 de verleiding niet weerstaan een graantje mee te pikken van 'het schandaal van het diamanten collier'. Dat was verreweg het opzienbarendste schandaal aan het hof van Versailles in de jaren voor de Franse Revolutie en sloeg - geheel onverdiend... Lees verder →
De cultuuroorlogen in de vroege Derde republiek
Cavalerie en gendarmes kwamen er aan te pas toen op 4 juni 1908 de schrijver Émile Zola, die al in 1902 was overleden, werd bijgezet in het Panthéon, de voormalige kerk waar - tot op heden - de Franse republiek haar grootste zonen (en tegenwoordig ook af en toe dochters) bijzet. De avond tevoren, toen... Lees verder →
De kunstenaar in conflict met zijn tijd – over het Atelier van Courbet
De meeste bezoekers van het Parijse Musée d'Orsay komen voor verplichte nummers als de Impressionisten, die je volgens de toeristische gidsen gezien moet hebben. Het zal, denk ik, niet lang meer duren of er zal voor die zalen een apart, van de rest van de collectie afgescheiden parcours moeten worden ingesteld - een beetje zoals... Lees verder →
De avonturen van een 19de-eeuwse lezer
In 'L' doet Marita Mathijsen iets wat goed beschouwd niet kan: de lezer van de XIX-de eeuw aan het woord laten en hem laten vertellen wat hij van boeken vindt, los van wat de 'officiële' geschiedenis van de Nederlandse litteratuur tussen 1800 en 1900 daarover geboekstaafd heeft. Mathijsen, emeritus hoogleraar in de Nederlandse moderne letterkunde... Lees verder →
De Dreyfus-affaire – een verhaal voor onze tijd
Je zou het tegenwoordig een 'culture war' noemen. De Dreyfus-affaire verdeelde Frankrijk rond 1900 jarenlang tot op het bot en leidde tot politieke crises, onnoemelijk veel woedende krantenartikelen, processen, een geruchtmakende zelfmoord en meer dan veertig duels. 'J'accuse' heet de film die Roman Polanski over de affaire heeft gemaakt. De titel is ontleend aan het... Lees verder →
Simon Deutz, de ‘Judas’ van de Negentiende Eeuw
Lang voordat kapitein Alfred Dreyfus in 1898 door Franse antisemieten werd uitgeroepen tot de 'Joodse verrader' bij uitstek, had Frankrijk al een figuur die deze rol in het publieke debat kreeg opgeplakt: Simon Deutz (1802-1844). Beiden waren het lijdend voorwerp van ongekende haat en aanvallen in de pers van hun tijd, maar hun geval is... Lees verder →
De opkomst van de subversieve huiskat
De Nederlandse cultuur heeft aan de Tachtigers, deze artistiek-intellectuele beweging in de jaren 1880 rond het blad De Nieuwe Gids, veel te danken. Niet alleen een a-moralistisch kunstbegrip en een zekere vrijmoedigheid inzake seksualiteit en samenleving, maar ook de liefde voor de kat. Dat wil zeggen die liefde in zijn huidige, meest voorkomende vorm: fascinatie... Lees verder →
