Al maanden ben ik aan het dubben – wel of niet mee met vrienden naar Japan? Na lezing van Ian Buruma’s nieuwe boek A Tokyo Romance neig ik tot gaan, ofschoon ik een afkeer van reizen heb. De Nederlands-Britse auteur, die tegenwoordig hoofdredacteur is van de New York Review of Books (het blad is sinds zijn aantreden duidelijk vooruitgegaan) beschrijft daarin zijn jeugdige avonturen in Japan, in de jaren zeventig. Mede onder invloed van de avantgardistische Japanse theatergroepen die de onvolprezen Ritsaert ten Cate in die tijd naar zijn Mickery-theater aan de Amsterdamse Rozengracht wist te halen, toog Buruma met vage artistieke aspiraties naar Japan.
Het is, in zijn rauwheid en door het onversneden autobiografisch karakter, een moedig boek. Buruma is diep ondergedoken in de Japanse samenleving – voor zover dat kan dan, want al spoedig werd hem duidelijk dat aanpassing van de buitenlander aan de Japanse samenleving wellicht niet mogelijk, en in ieder geval door Japanners niet zeer gewenst is. Maar gelukkig ontbreekt volkomen elk pretentieus gezwijmel over de onbegrijpelijke oosterling en wat dies meer zij.
Buruma verkeert, ijverig Japans lerend, voornamelijk in artistieke milieu’s en gaat als acteur op tournee door Japan met een theatergroep van het type dat aan de Rozengracht heeft gezien. De bloeitijd van het Japanse links-radicalisme – artistiek en politiek – is in de jaren zeventig eigenlijk al voorbij, maar aan Buruma’s schildering van zijn belevenissen zou je dat niet altijd zeggen.
Er schuilt iets heel aantrekkelijks in het verblijf in landen die zo op het oog grote overeenkomst vertonen met onze eigen Westerse cultuurkring, maar daarmee tegelijkertijd grote verschillen vertonen. Dat geldt bijvoorbeeld voor Rusland en Turkije, die ik een beetje ken. Ik heb altijd gedacht dat Japan ook zo’n land is, en in die mening word ik door A Tokyo Romance ruimschoots bevestigd. Sinds eind XIXde eeuw probeert Japan mee te komen met het Westen, en het beste uit het Westen over te nemen. Je kunt niet zeggen dat het land daarbij zichzelf blijft – niets op deze aardkloot blijft ooit hetzelfde – maar wel dat de combi oost-west een cultuurpatroon oplevert dat verrast en verwondert.
Dat geldt bijvoorbeeld op het gebied van, laten we zeggen, erotisch entertainment, waaraan Buruma uitvoerig aandacht besteedt. Ik moet toegeven dat mij de lichtelijk morbide, en rechtstreekse manier waarop seks figureert in Japanse films, strips etc. altijd op een merkwaardige manier heeft gefascineerd. Vaak wekt die weergave van seks ook huiver op, zoals in de bekende video van 500 Japanse paren die synchroon seks hebben in een hal. Maar huiver en fascinatie gaan vaak samen. Toen ik Buruma’s huiveringwekkende beschrijving van een erotisch theater in Kyoto had gelezen, dacht ik: er heen!
Ian Buruma: A Tokyo Romance. A memoir. Atlantic Books, London. 2018
HIER een link naar een voorpublicatie uit Buruma’s boek in de New Yorker.
Een link naar de genoemde massaseks-video staat HIER.
Afbeelding boven: Een stripclub in Tokyo in 1957. De dame beweegt zich middels een transportband door de zaal. Foto van Werner Bisschof.
We'll always have Paris 
Geef een reactie