(17-1-2016) Drie krenkingen voor de moderne mens onderscheidde Sigmund Freud;
1. De ontdekking van Copernikus dat de aarde, en derhalve de mens, niet het middelpunt van het heelal is.
2. De ontdekking van Darwin dat de mens niet iets heel unieks is, maar zich uit de dierenwereld heeft ontwikkeld.
3. Freuds eigen ontdekking dat ’s mensen handelen voor een belangrijk deel door bewegingen in het onderbewustzijn wordt bepaald, waarover hij geen of slechts gebrekkige controle heeft.
Maar nu stelt de Duitse internet-goeroe Sascha Lobo voor om er nog een vierde krenking van de mens aan toe te voegen:
4. Het Internet blijkt niet te zijn, dat we dachten dat het was.
Aanleiding daartoe vormen voor Lobo de voortdurende onthullingen van Edgar Snowden over de grondige en onstuimige manier waarop de NSA, en andere organen, het internet proberen te gebruiken voor het bespieden van personen en instituties, voor spionage van allerlei aard, voor het aanleggen van dossiers over alles en iedereen.
Lobo behoort tot degenen die hoge verwachtingen hadden van internet als de brenger van democratie, informatie, educatie, vrijheid. Het tegendeel blijkt het geval. Naast overheden blijken ook nog allerlei bedrijven volop bezig internet-gebruikers in kaart te brengen. Zelfs degene die zelf nauwelijks mailt of deelneemt aan sociale fora, kan aan deze Big Brother-situatie niet ontsnappen, omdat anderen (de staat, de dokter, de werkgever, noem maar op) over hem allerlei gegevens opslaan die in geen enkel geval voor speurende ogen veilig zijn.
Lobo’s verzuchting in de Frankfurter Allgemeine Sontagszeitung is uiting van een bittere, persoonlijke teleurstelling, een onmiskenbare malaise die ieder denkend iemand die op internet actief is, bekend moet voorkomen.
Maar dan? Het Witrussische genie Evgeni Morozow wijst er in de FAZ van 15/1 terecht op, dat persoonlijke teleurstelling weinig zoden aan de dijk zet, zolang er over deze dingen niet meer politiek wordt nagedacht. Lobo’s bittere gevoelens, analyseert hij, zijn het resultaat van de misvatting dat als je het internet zich maar vrij liet ontwikkelen, de beste, maatschappelijk nuttige resultaten zouden worden bereikt.
Maar dat is dus niet zo. Dit laissez faire heeft ons een monsterlijke, mondiale bewakingsstaat gebracht. Er is een duidelijke analogie met de ontwikkelingen in de economie: de gedachte van de afgelopen decennia dat je de markt zoveel mogelijk zijn gang moest laten gaan, heeft ons een uitzichtloze economische crisis gebracht (wat de Europese commissie en de Nederlandse regering daar ook over mogen zeggen omdat ze graag de Europese verkiezingen met positieve geluiden in willen gaan).
Het wordt tijd voor een nieuw compromis tussen laissez faire en politieke controle, meent Morozov. En wellicht zelfs door een soort publieke omroep van zoekmachines, sociale sites etc. om een eind te maken aan de macht van Google, Facebook, Twitter en andere bovenbazen die zich menslievend voordoen, maar in werkelijkheid alleen maar hun kennis over ons te gelde willen maken. Het denken in deze richting staat nog in de kinderschoenen. Maar met de Grote Vrijheid voor de machtigen der digitale aarde moest het maar eens voorbij zijn.
We'll always have Paris 
Geef een reactie