Een verschil tussen het huidige Rusland en de in 1991 opgeheven Sovjet-Unie is dat het Russische staatsburgers tegenwoordig niet meer verboden is hun land uit te reizen - even aangenomen dat ze geen overheidsdienaren met kennis van staatsgeheimen zijn natuurlijk. Wat dat betreft is het verhaal dat de historicus Andrej Kozovoj in 'Les exilés' over... Lees verder →
Nu Trumps Washington met Moskou heult en Russische politici Europa regelmatig met een aanval met kernwapens bedreigen, is het misschien moeilijk voor te stellen: er is een tijd geweest dat Russische troepen in Nederland als bevrijders werden ingehaald. Daarvoor moeten we terug naar 1813, toen Kozakken in dienst van de tsaar een einde maakten aan... Lees verder →
De oorlog in Oekraïne, die al meer dan drie jaar gaande is, was vanaf het begin de bron van veel verkeerde inschattingen. Om te beginnen natuurlijk bij de instigator, de Russische president Vladimir Poetin: diens verwachting dat een paar dagen militaire actie genoeg waren om in Kyiv de wet te verzetten, bleek een ernstige misrekening.... Lees verder →
Meer dan een land is Rusland misschien een samenzwering. Alles draagt aan die indruk bij. De taal, die een buitenlander misschien wel nooit echt goed kan leren. De gewoonte om veel dingen, vooral als ze belangrijk zijn, niet uit te spreken omdat het niet aangaat dingen duidelijk te maken die dat toch al zouden moeten... Lees verder →
In Europa zijn de mensen nog nooit in de geschiedenis zó welvarend, gezond, hoogopgeleid en wat niet al geweest als nu. Maar voelen ze zich ook zo? Niet volgens de Franse filosoof Pascal Bruckner, die in zijn 'Je souffre donc je suis' uiteen zet hoe de ware held van onze dagen het slachtoffer is. Misschien... Lees verder →
Wat voor soort land wordt Rusland? Die vraag is niet heel makkelijk te beantwoorden. In het publieke debat ontbreekt het niet aan stellige beweringen: Rusland is een Burkina Faso met kernwapens; Rusland is een land dat altijd de prooi zal zijn aan zijn eigen mythes van imperium en morele superioriteit; waar de slavenmentaliteit altijd de... Lees verder →
Voor wie het had meegemaakt, bleef het een goede herinnering: 'het internationale festival van jeugd en studenten' dat in 1957 plaatsvond in Moskou. Stalin was nog maar vier jaar dood en de benauwenis van zijn bloedige dictatuur was voorbij. Even leek het alsof de Sovjet-Unie een opener, vrijer en gastvrijer land zou worden waar de... Lees verder →
Had ik, toen ik na vijf jaar correspondentschap in 1987 Moskou verliet, kunnen vermoeden dat Rusland 36 jaar later een militaristische, agressieve dictatuur zou zijn, die andere landen aanvalt en bedreigt en een bedrukkende culturele revolutie zegt te vertegenwoordigen die alle burgerrechten opoffert aan de behoeften van de staat? Natuurlijk niet. Maar ik wist wel... Lees verder →
De liberale wereld is voorbij. Dat is de voornaamste boodschap in het nieuwste boek van de Britse filosoof-journalist John Gray, dat u misschien beter niet kunt lezen wanneer u toch al wat somber gestemd was over de wereld. Want volgens Gray is de liberale samenleving, die door tolerantie gekenmerkt zou moeten zijn, bezig te verworden... Lees verder →
De geschiedenis schrijven van iets wat nog niet voorbij is - dat blijft een moeilijk concept. Natuurlijk: in zekere zin is de geschiedenis nooit voorbij. Achteraf veranderen immers voortdurend het perspectief en ons inzicht: de Middeleeuwen, ooit bestempeld tot een soort van 'pauze' in de 'pelgrimstocht der mensheid' tussen de Klassieke Oudheid en de Renaissance,... Lees verder →
We'll always have Paris 